ประเภทของถังดับเพลิง(เคมีแห้ง CO2 โฟม และอื่นๆ) and Fire rating ถังดับเพลิง, ถังดับเพลิงCO2, ถังดับเพลิงเคมีแห้ง, Fire-Rating

siamsafetyplus

การตรวจสอบเครื่องดับเพลิง

- ใน กรณีมีมาตรวัด ให้ดูเข็มให้ชี้อยู่ในแถบสีเขียว ถ้าเข็มเอียงไปในด้านซ้ายมือ แสดงว่าแรงดันในถังไม่อยู่ในสภาพพร้อมใช้สมบูรณ์ ให้รีบดำเนินการนำไปอัดแรงดันเพิ่มเติม

รูป Pressure Gauge ของถังดับเพลิง อยู่ในสถานะแรงดันไม่พร้อมใช้ ต้องอัดแรงดันเพิ่มรูป Pressure Gauge ของถังดับเพลิง อยู่ในสถานะแรงดันไม่พร้อมใช้ ต้องอัดแรงดันเพิ่ม

- ในกรณีไม่มีมาตรวัด จะเป็นถังดับเพลิงประเภทซีโอทูให้ใช้การตรวจสอบจากการชั่งน้ำหนักถ้าน้ำหนักลดลงเกิน 20 % ให้นำไปอัดซีโอทูเพิ่ม

การบำรุงรักษาเครื่องดับเพลิง

เครื่องดับเพลิง เป็นอุปกรณ์ที่สำคัญต่อชีวิต และทรัพย์สินเป็นอย่างยิ่ง จึงควรได้รับการดูแลเอาใจใส่ให้สามารถใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพในระยะยาว นานขั้นตอนที่สำคัญในการบำรุงรักษา คือ 1.      ไม่ติดตั้งอุปกรณ์ดับเพลิงไว้ในพื้นที่อุณหภูมิสูง  มีควาชื้น  หรือเกิดความสกปรกได้ง่าย เช่น ตากแดด ตากฝน ติดตั้งใกล้จุดกำเนิดความร้อนต่างๆอาทิ หม้อต้มน้ำ  เครื่องจักรที่มีความร้อนสูง เตาหุงต้ม ห้องอบต่างๆ เป็นต้น 2.      ทำความสะอาดตัวถังและอุปกรณ์ประกอบ (สายฉีด,หัวฉีด)เป็นประจำ สม่ำเสมอ (อย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง) เพื่อให้ดูดีมีระเบียบและพร้อมใช้งาน 3.      หากเป็น เครื่องดับเพลิงผงเคมีแห้ง ควรเคลื่อนผงเคมีที่บรรจุอยู่ภายใน โดยยกถังพลิกคว่ำ-พลิกหงาย 5-6 ครั้ง (จนแน่ใจว่าผงเคมีแห้งไม่จับตัวเป็นก้อน) อย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง 4.      ตรวจสอบสลากวิธีใช้  ป้ายบอกจุดติดตั้ง ป้าย แสดงกำหนดการบำรุงรักษา  และผู้ตรวจสอบ (Maintenance Tag ) ให้สามารถอ่านออกได้ชัดเจนตลอดเวลา

เครื่องดับเพลิงมือถือเครื่องดับเพลิงมือถือ แยกออกได้ 6 ประเภทใหญ่ ตามสารดับเพลิงที่บรรจุในเครื่องดับเพลิง

	เครื่องดับเพลิงชนิดกรดโซดา ( Soda  Acid ) ลักษณะถังบรรจุ   : ถังสีแดงไม่มีสาย ไม่มีคันบีบ ลักษณะการใช้งาน : ต้องกระแทรกให้หลอดบรรจุกรดโซดาแตก ที่บริเวณหัวถัง  เพื่อทำปฏิกิริยากับ น้ำในถังทำให้เกิด แก๊สเป็นแรงขับดันในถัง แล้วคว่ำหัวถังลง แล้วน้ำจะพุ่งผ่านหัวฉีดเข้าดับไฟ ใช้ดับไฟประเภท   : ไฟประเภท  A อย่างเดียว สถานะปัจจุบัน     : ปัจจุบันไม่เป็นที่นิยม ไม่มีจำหน่ายในเมืองไทยแล้ว
	เครื่องดับเพลิงชนิดฟองโฟม ( Foam ) ลักษณะถังบรรจุ   : นิยมบรรจุในถังอลูมิเนียมสีครีมหรือถังสแตนเลส มีหัวฉีดเป็นหัวฝักบัว บรรจุอยู่ในถังที่มีน้ำยาโฟม ผสมกับน้ำแล้วอัดแรงดันเข้าไว้ (นิยมใช้โฟม AFFF) ลักษณะการใช้งาน : เวลาใช้ ถอดสลักและบีบคันบีบบริเวณด้ามจับ แรงดันที่อัดไว้จะดันน้ำผสมกับโฟมยิงผ่านหัวฉีดฝักบัว พ่นออกมาเป็นฟอง กระจายไปปกคลุมบริเวณที่เกิดไฟไหม้ ทำให้การอับอากาศ ทำให้ไฟขาดออกซิเจน และลดความร้อนที่เป็นองค์ประกอบการเกิดไฟ 2 ใน 3 ตัว ใช้ดับไฟประเภท  :B และ A
	เครื่องดับเพลิงชนิดน้ำสะสมแรงดัน ( Water Pressure ) ลักษณะถังบรรจุ   : บรรจุถังแสตนเลส หรือ บรรจุถังกันสนิมสีแดง บรรจุน้ำอยู่ในถัง แล้วอัดแรงดันน้ำเข้าไว้ จึงเรียกว่า น้ำสะสมแรงดัน ลักษณะการใช้งาน : เวลาใช้ ถอดสลักและบีบคันบีบบริเวณด้ามจับ แรงดันที่อัดไว้จะดันน้ำที่บรรจุภายในถัง ดันผ่านหัวฉีดฝักบัว ใช้ดับไฟประเภท  : ใช้ดับไฟประเภท A คุณสมบัติของสารดับเพลิง น้ำ
	เครื่องดับเพลิงชนิดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์หรือ ซีโอทู (Carbondioxide) ลักษณะถังบรรจุ   : นิยมบรรจุถังสีแดง  ต่างประเทศบรรจุถังสีดำ ภายในบรรจุก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ไว้ในถังที่ทนแรงดันสูง ประมาณ 800 -1200 ปอนด์ ต่อตารางนิ้ว ที่ปลายสายฉีดจะมีลักษณะเป็นกรวย ลักษณะการใช้งาน : เวลาใช้ ถอดสลักและบีบคันบีบบริเวณด้ามจับ จะพ่นหมอกหิมะออกมาไล่ความร้อน และออกซิเจนออกไป โดยฉีดเข้าใกล้ฐานของไฟให้มากที่สุด ประมาณ 1.5 - 2  เมตร   เมื่อ ใช้งานแล้วจะไม่มีสิ่งสกปรกหลงเหลือ เวลาใช้งานจะเสียงดังเล็กน้อยเวลาใช้งาน นิยมใช้งานภายในอาคารที่ต้องการความสะอาดหรือ มีอุปกรณ์ อิเล็กโทรนิก ใช้ดับไฟประเภท  : ใช้ดับไฟประเภท C และ B คุณสมบัติของสารดับเพลิงก๊าซคาร์บอน์ไดออกไซค์
	เครื่องดับเพลิงชนิดผงเคมีแห้ง ( Dry Chemical Powder ) ลักษณะถังบรรจุ   : บรรจุถังสีแดง ต่างประเทศบรรจุถังสีฟ้า บรรจุผงเคมี ซึ่ง มีหลายชนิด หลายคุณภาพไว้ในถัง แล้วอัดแรงดันเข้าไป เวลาใช้ ขบวนการทำงาน  : ผงเคมีจะถูกดันออกไป คลุมไฟทำให้อับอากาศ และสารเคมีตัดกระบวนการทางเคมี ลักษณะการใช้งาน : เวลาใช้ ถอดสลักและบีบคันบีบบริเวณด้ามจับ แรงดันจะผลักดันผงเคมีแห้งออกมา ข้อพิจารณาการใช้ : ควรใช้ภายนอกอาคาร เพราะผงเคมีจะพุ้งเป็นฝุ่นละอองฟุ้งกระจายทำให้เกิดความสกปรก และเป็นอุปสรรคในการเข้าผจญเพลิง อาจทำให้อุปกรณ์ไฟฟ้าราคาแพง เสียหายได้ ใช้ดับไฟประเภท   : ใช้ดับไฟได้ดีคือ ไฟประเภท B ผงเคมีไม่เป็นสื่อไฟฟ้า    สามารถดับไฟประเภท C ได้ (แต่อุปกรณ์ไฟฟ้าอาจเสียหายจากผงเคมี) คุณสมบัติของสารดับเพลิงเคมีแห้ง
	เครื่องดับเพลิงชนิดน้ำยาเหลวระเหย ฮาโลตรอน  ( Halotron ) ลักษณะถังบรรจุ   : บรรจุถังสีเขียว หรือเหลือง แต่เดิมบรรจุน้ำยาเหลวระเหย ชนิด  โบรโมคลอโร ไดฟลูออโร ซึ่งเป็นสาร CFC ไว้ในถัง ใช้ดับไฟได้ดีแต่มีสารพิษ และในปัจจุบันองค์การสหประชาชาติ ประกาศให้เลิกผลิตพร้อมทั้งให้ทุกประเทศ ลด ละ การใช้จนหมดสิ้น เพราะเป็นสารที่ทำลายสิ่งแวดล้อม ลักษณะการใช้งาน : เวลาใช้ ถอดสลักและบีบคันบีบบริเวณด้ามจับ สามารถฉีดใช้ได้ไกลกว่า ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ออกไซด์ คือระยะ 3-4 เมตร ใช้ดับไฟประเภท    : ใช้ดับไฟประเภท C และ B ส่วนไฟประเภทต้องมีความชำนาญ

ไฟแยกประเภทได้ชั้นได้ อยู่ 5 ชั้นคือ A,B,C,D,K ตามตารางข้างล่างนี้

Classification Fire Synbol Description ไฟประเภท เอ มีสัญลักษณ์เป็น รูปตัว A สีขาวหรือดำ อยู่ในสามเหลี่ยมสีเขียว ไฟประเภท A คือ ไฟที่เกิดจากเชื้อเพลิงที่มีลักษณะเป็นของแข็งเชื้อเพลิงธรรมดา เช่น ฟืน ฟาง ยาง ไม้ ผ้า กระดาษ พลาสติก หนังสัตว์ ปอ นุ่น ด้าย รวมทั้งสิ่งมีชีวิต วิธีดับไฟประเภท A ที่ดีที่สุด คือ การลดความร้อน (Cooling) โดยใช้น้ำ ไฟประเภท บี มีสัญลักษณ์เป็นรูปตัว B สีขาวหรือดำ อยู่ในรูปสี่เหลี่ยม สีแดง ไฟประเภท B คือ ไฟที่เกิดจากเชื้อเพลิงที่มีลักษณะเป็นของเหลวและก๊าซ เช่น น้ำมันทุกชนิด  แอลกอฮอล์ ทิเนอร์ ยางมะตอยจารบี และก๊าซติดไฟทุกชนิด เป็นต้น วิธีดับไฟประเภท B ที่ดีที่สุด คือ กำจัดออกซิเจน ทำให้อับอากาศ โดยคลุมดับ ใช้ผงเคมีแห้ง ใช้ฟองโฟมคลุม ไฟประเภท ซี มีสัญลักษณ์เป็นรูป C สีขาวหรือดำ อยู่ในวงกลมสีฟ้า ไฟประเภท C คือ ไฟที่เกิดจากเชื้อเพลิงที่มีลักษณะเป็นของแข็งที่มีกระแสไฟฟ้าไหลอยู่ เช่น อุปกรณ์ไฟฟ้าทุกชนิด การอาร์ค การสปาร์ค วิธีดับไฟประเภท C ที่ดีที่สุด คือ ตัดกระแสไฟฟ้า แล้วจึงใช้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ หรือ น้ำยาเหลวระเหยที่ไม่มี CFC ไล่ออกซิเจนออกไป - ไฟประเภท ดี มีสัญลักษณ์เป็นรูปตัว D สีขาวหรือดำ อยู่ในดาว 5 แฉก สีเหลือง ไฟประเภท D คือไฟที่เกิดจากเชื้อเพลิงที่มีลักษณะเป็นโลหะและสารเคมีติดไฟ เช่น วัตถุระเบิด,ปุ๋ยยูเรีย (แอมโมเนียมไนเตรต), ผงแมกนีเซียม ฯลฯ วิธีดับไฟประเภท D ที่ดีที่สุด คือ การทำให้อับอากาศ  หรือใช้สารเคมีเฉพาะ (ห้ามใช้น้ำเป็นอันขาด) ซึ่งต้องศึกษาหาข้อมูลแต่ละชนิดของสาร เคมีหรือโลหะนั้นๆ ไฟประเภท เค มีสัญลักษณ์เป็นรูปตัว K สีขาว อยู่ในรูปแปดเหลี่ยมสีดำ ไฟประเภท K คือไฟที่เกิดจากเชื้อเพลิงที่มีลักษณะเป็นโลหะติดไฟ น้ำมันติดไฟ ออกแบบมาสำหรับใช้งานในห้องครัวโดยเฉพาะ วิธีดับไฟประเภท K ที่ดีที่สุด คือ การทำให้อับอากาศ  หรือใช้สารเคมีเฉพาะ (ห้ามใช้น้ำเป็นอันขาด)

อัตราการดับเพลิง (Fire Rating)

การกําหนดอัตราการดับเพลิงของเครื่องดับเพลิงมือถือ จะมีการอ้างอิงการทดสอบตามมาตรฐานของ Underwriter’s Laboratories Inc. (UL) ประเทศ สหรัฐอเมริกา โดยให้สถาบันที่เชื่อถือได้เป็นผู้ทําการทดสอบหรือมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมเครื่องดับเพลิงมือถือชนิดผงเคมีแห้ง ตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม ฉบับที่ 1970 (พ.ศ. 2537) ออกตามความในพระราชบัญญัติมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม ตารางที่ 4.3.3 เป็นตัวอย่างการกําหนดอัตราการดับเพลิงของ เครื่องดับเพลิงมือถือ สามารถนําไปดับไฟประเภท ก (Class A) โดยทดสอบกับไม้ที่มีขนาดต่างๆกัน ดังตารางข้างล่าง

ตารางแสดงอัตราการดับเพลิงของ เครื่องดับเพลิงมือถือ ไฟประเภท A

มาดูส่วนประกอบภายในถังดับเพลิงแต่ละชนิดกันดีกว่า

เครื่องดับเพลิงชนิดกรดโซดา( Soda  Acid )

เครื่องดับเพลิงชนิด ซีโอทู (Carbondioxide)

เครื่องดับเพลิง ชนิดผงเคมีแห้ง (Dry Chemical Powder )

คุณสมบัติของสารดับเพลิงแบบต่างๆ

คุณสมบัติของสารดับเพลิง ผงเคมีแห้ง 1.      ใช้ในการดับเพลิงประเภท A , B และ C 2.      ผงเคมีแห้งไม่เป็นสื่อของกระแสไฟฟ้าจึงดับไฟประเภท C ได้แต่ควรจะพิจารณา เช่น ถ้า เป็นห้องปฏิบัติการด้านคอมพิวเตอร์ไม่ควรใช้เนื่องจากจะก่อให้เกิดความเสีย หายต่อวงจรไฟฟ้าส่วนอื่นที่ไม่เกี่ยวข้องเนื่องจากมีคุณสมบัติเป็นเกลืออ่อน 3.      ผงเคมีแห้งให้ผลในการคลุมดับไฟได้ดีเพราะผลการกระจายตัวออกมามีผลในการคลุมดับไฟได้มากและยังหนักกว่าอากาศ จึงสกัดกั้นออกซิเจนในอากาศในการที่จะทำปฏิกิริยากับเชื้อเพลิงได้ดี 4.      ผงเคมีแห้งจึงมีลักษณะในการกำบังความร้อนของผู้ใช้ โดยที่ผงเคมีมีลักษณะการทำปฏิกริยากับความร้อนมุ่งกระจายออกไปยังมีความเย็นจากการเป็นน้ำแข็งแห้งประมาณร้อยละ 30 ช่วยป้องกันความร้อนของผู้ใช้แต่ไม่สามารถดูดกลืนความร้อนได้ดีเท่าน้ำ เพราะดูดกลืนได้เพียง 94 กิโลแคลอรีเท่านั้น จึงไม่สามารถใช้ในการลดอุณหภูมิได้ดีเท่ากับน้ำแล้วดูดกลืนความร้อน เช่น ปฏิกิริยาของผงโซเดียมไบคาร์บอเนตทำปฏิกิริยากับความร้อน บางส่วนจะสลายตัวเป็นคาร์บอนไดออกไซด์ โซเดียมไบคาร์บอเนต 1 ปอนด์ ต่อ 4.5 ลูกบาศก์ฟุต ออกมาช่วยคลุมดับ 5.      สะดวกในการใช้และการบำรุงรักษา รวมทั้งยังมีอายุการใช้งานได้ยาวนานเพราะตัวยาไม่เสื่อมคุณภาพ 6.      ผงเคมีแห้งไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ เพราะทำปฏิกิริยากับความร้อนแล้วไม่เกิดก๊าซพิษมากนักและคุณสมบัติของผงเคมีเป็นเกลืออ่อน ผงเคมีแห้งที่นิยมใช้กันอยู่ในปัจจุบันนี้แยกออกตามคุณสมบัติในการดับไฟได้ 2 ประเภท คือ a.        ประเภทธรรมดา ( Ordinary Dry Chemicals ) ใช้ในการดับเพลิงประเภท B C ซึ่งมีตัวผงเคมีที่ใช้เป็นหลัก ดังนี้คือ ผงเคมีแห้งที่มีตัวผงเคมีโซเดียมไบคาร์บอเนต โปตัสเซียมไบคาร์บอเนต โปรตัสเซียมซัลเฟตและโปรตัสเซียมคลอไรด์ b.        ประเภทอเนกประสงค์ ( Multi Purpose Dry Chemicals ) ใช้ในการดับไฟประเภท A , B และ C ผงเคมีที่ใช้เป็นหลักคือ ผงเคมีแห้งที่มีตัวผงแอมโมเนียมฟอสเฟต

คุณสมบัติของสารดับเพลิง ก๊าซคาร์บอนไดออกไซค์ ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์เป็นก๊าซเฉื่อย ไม่ช่วยในการลุกไหม้มีความหนาแน่นไอ 1.5 เท่าคือหนักกว่าอากาศ 1.5 เท่าและไม่เป็นสื่อของกระแสไฟฟ้า การดับเพลิงจึงได้ผลในการคลุมดับโดยที่ก๊าซกระจายตัวออกไปและหนักกว่าอากาศ จึงปิดกั้นออกซิเจนในอากาศที่จะเข้าทำปฏิกิริยากับเชื้อเพลิง หรือทำให้อัตราส่วนผสมของไอเชื้อเพลิงกับอากาศไม่พอเหมาะที่จะถึงขั้นจุดติดไฟได้

คุณสมบัติของสารดับเพลิง น้ำ คุณสมบัติในการดับเพลิงเป็นคุณสมบัติของน้ำที่สามารถดูดกลืนความร้อนหรือลด อุณหภูมิของเชื้อเพลิงซึ่งน้ำสามารถดูดกลืนความร้อนได้ถึง 116 กิโลแคลอรี และการที่จะฉีดน้ำเป็นละอองน้ำเพิ่มขึ้น 170 เท่า น้ำจะไปควบคุมเพลิงไหม้ให้เย็นตัวลงและซึมเข้าไปในเชื้อเพลิงที่กำลังลุกไหม้ และถ่ายเทความร้อนจากเชื้อเพลิงจนอุณหภูมิต่ำกว่าจุดติดไฟ ไฟจึงดับลง

ข้อพึงระวังในการใช้เครื่องดับเพลิงมือถือ

เครื่องดับเพลิงมือถือ ไม่ควรมีน้ำหนักเกิน 40 ปอนด์ การติดตั้งต้องมองเห็นได้เด่นชัดและต้องตรวจตราซ่อมบำรุงให้ใช้ได้ตลอดเวลา ควรตรวจดูอย่างน้อยเดือนละครั้ง ต้องติดตั้งไม่ให้สูงจากพื้นไม่ต่ำกว่า 1 เมตรและไม่ควรสูงเกินกว่า 1.40 เมตร สะดวกแก่การเข้าไปหยิบใช้ ซึ่งมีข้อควรคำนึงอยู่ 5 ประการ 1.      การใช้เครื่องดับเพลิงมือถือ ต้องให้ถูกต้องกับประเภทของไฟและบริเวณพื้นที่ ซึ่งต้องให้คุ้มครองป้องกันอัคคีภัยต่อเครื่องดับเพลิง 1 เครื่องและให้จำนวนเครื่องดับเพลิงมากกว่า 1 เครื่อง ตามสัดส่วนของพื้นที่และเศษของพื้นที่ที่เหลือให้นับเป็นพื้นที่เศษส่วน 2.      จำนวน ของเครื่องดับเพลิงเคมีต่อพื้นที่ต้องให้เหมาะสมและพอเพียงกับความต้องการใน การป้องกันอัคคีภัยตามกำหนดปริมาณเครื่องดับเพลิงต่อพื้นที่ 3.      น้ำเป็นตัวที่ดับเพลิงได้ดีที่สุดในการป้องกันอาคารและดับเพลิงประเภทธรรมดาเนื่องจากหาได้ง่าย 4.      สำหรับไฟที่เกิดจากของเหลวที่ติดไฟง่ายหกเรี่ยราดนั้น ใช้ถังดับเพลิงชนิดผงเคมีแห้งจะดีที่สุด แต่คาร์บอนไดออกไซด์หรือบีซีเอฟ ( BCF ) ก็ใช้ได้ในบางกรณีสำหรับของเหลวที่ติดไฟได้ไหม้ในถังหรือภาชนะนั้นการใช้แบบโฟม (ฟอง ) นั้นถือว่าดีที่สุด 5.      สำหรับไฟที่ไหม้อุปกรณ์ไฟฟ้าที่ยังมีกระแสไฟอยู่ให้ใช้คาร์บอนไดออกไซด์หรือบีซีเอฟ ( BCF ) เครื่องดับเพลิงชนิดที่เป็นไอของเหลวนั้นเหมาะสำหรับไฟเล็กๆที่ไหม้ของเหลวติดไฟและอุปกรณ์ไฟฟ้า แต่ก็ไม่ควรใช้ในที่อับเพราะไอของเหลวนั้นจะมีพิษ

ข้อมูล รูปภาพจาก hxxp://en.wikipedia.org/wiki/Fire_extinguisher hxxp://www.answers.com hxxp://www.fara.ksc.th.org hxxp://www.dkimages.com hxxp://www.wks.hk/english/foam.html hxxp://www.globalsecurity.org hxxp://www.fireturnkey.com/ext_types.html hxxp://www.global-b2b-network.com/ hxxp://www.setonresourcecenter.com[/url] hxxp://www.abcoffice.com/fire-extinguisher-guide.htm hxxp://www.scienceandsociety.co.uk